ต้นมะพอก

ต้นมะพอก

ข้อมูล	ราละเอียด	ภาพประกรอบ
ชื่อพฤกษาศาสตร์	Parinari anamense Hance
วงศ์	ROSACEAE
ชื่อพื้นเมือง	กระท้อนลอก จัด จั๊ด ตะเลาะ ตะโลก ท่าลอก ประดงไฟ ประดงเลือด พอก มะเมื่อ
ลักษณะทางนิเวศวิทยา (การกระจายพันธุ์ตามธรรมชาติ)	ไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ไม่ผลัดใบ สูง 10-20 เมตร ลักษณะเรือนยอดเป็นพุ่ม ลำต้นเปลา เปลือกสีน้ำตาลปนเทา เป็นสะเก็ดถี่ ๆ ใบ เป็นชนิดใบเดี่ยว ติดเรียงสลับ รูปรีแกมรูปไข่ โคนใบมน ปลายใบหยักคอด เป็นติ่งสั้น ๆ เนื้อใบหนา ท้องใบมีคราบขาวเด่นชัด ขอบใบเรียบ ดอก ออกดอกรวมกันเป็นช่อสั้น ๆ ตามปลายกิ่ง มีก้านดอกสั้นมาก ดอกย่อยเล็ก สีขาว มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ บริเวณโคนกลีบ รองกลีบดอกจะเชื่อมเป็นรูปกรวยปากกว้าง ส่วนปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกมี 5 กลีบ แยกกัน มีความยาวเท่า ๆ กับกลีบรองกลีบดอก เกสรผู้มี 5-12 อัน รังไข่รูปทรงกลม ผล รูปรีหรือทรงกลม ผิวขรุขระมีตุ่มหรือสะเก็ดสีเทาปนน้ำตาลทั่วไป กว้างประมาณ 3 ซม. ยาว 3-4 ซม
ชนิดป่าที่พบ	มีเขตการกระจายพันธุ์อยู่ตามป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง ป่าผลัดใบ และป่าผสม ซึ่งเป็นพื้นที่ที่อยู่สูงกว่าระดับน้ำทะเลประมาณ 1,500 เมตร สามารถพบเห็นได้ในทุกภาคของประเทศไทย ยกเว้นทางภาคใต้
ลักษณทางวัฒนวิทยา -ลำต้น / ลักษณเนื้อไม้ -ใบ -ดอก -ผล	ลำต้น มีลักษณะเปลาตรง ขนาดความสูงของลำต้นมีประมาณ 10-30 เมตร เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาลอมเทา อาจแตกเป็นสะเก็ดหรือแตกเป็นร่องลึก และสามารถหลุดลอกออกไปได้ บริเวณกิ่งอ่อนจะถูกปกคลุมไปด้วยขนสีเทาหรือสีน้ำตาล แตกกิ่งก้านสาขามากมายใบ ออกเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกันตามกิ่งก้านที่ปลายยอด ใบมีลักษณะเป็นรูปทรงรีหรือรูปไข่ มีขนาดความกว้างของใบประมาณ 4-6 ซม. ยาวประมาณ 6-15 ซม. แผ่นใบมีสีเขียวเข้มค่อนข้างหนา โคนใบมน ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ด้านล่างของใบมีขนอ่อนสีขาวปกคลุม สามารถมองเห็นเส้นใบได้อย่างชัดเจน ก้านใบยาวประมาณ 1 ซม.ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง มีความยาวของช่อดอกประมาณ 20 ซม. ในแต่ละช่อประกอบไปด้วยดอกย่อยสีขาวขนาดเล็กจำนวนมาก มีกลีบดอกและกลีบเลี้ยงอย่างละ 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันและแยกออกจากกันที่ส่วนปลาย มีเกสรเพศผู้และเพศเมียอยู่กลางดอก ก้านดอกสั้น ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ เริ่มผลิดอกประมาณเดือนมกราคม-เมษายนผล ออกเป็นช่อ ในแต่ละช่อมีผลรูปไข่ค่อนข้างกลมอยู่ประมาณ 3-15 ผล เปลือกผลบางเป็นสีน้ำตาลและมีจุดประสีขาว ขนาดผลที่โตเต็มที่มีความกว้างประมาณ 3-4 ซม. ยาวประมาณ 3-5 ซม. เนื้อภายในแข็ง
การขยายพันธุ์	ทำได้ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด
ช่วงเวลาออกดอก-ผล	มกราคม - เดือนเมษายน
การใช้ประโยชน์และความสำคัญ	เนื้อไม้-มีความละเอียด แข็งแรงทนทาน และมีสีสรรสวยงาม สามารถนำมาใช้ในงานก่อสร้างต่างๆ ได้ ผลสุก-มีรสหวานหอม สามารถนำมารับประทาน หรือใช้ผสมในแป้งทำขนมก็ได้ เมล็ด-น้ำมันที่สกัดได้จากเมล็ด สามารถนำมาใช้เป็นน้ำมันหล่อลื่น น้ำมันหมึกพิมพ์ ใช้เคลือบธนบัตร เคลือบกระดาษ ใช้ทาเครื่องเขิน และสามารถใช้เป็นเชื้อเพลิงได้เป็นอย่างดี ส่วนเนื้อภายในเมล็ดมีรสชาดคล้ายถั่วใช้รับประทานได้ แก่น-ใช้ต้มน้ำดื่มร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นเพื่อแก้หืด แก้ไข้ แก้ผดผื่นคัน และอาการปวดแสบปวดร้อนบริเวณผิวหนัง เปลือกต้น- ใช้ตำประคบแก้อาการบวดบวม หรือฟกช้ำ